“Burgers moeten leidend zijn”

De impact van de Regionale Energiestrategie (RES) is te groot om het over te laten aan overheden, vindt Manuel den Hollander, die in de Coalitie Duurzame Energie de energiecoöperaties van Noord-Holland vertegenwoordigt. “Het RES-proces is vooralsnog vooral een papieren tijger. Nu de RES 1.0 bijna staat, gaat het erom met zo veel mogelijk mensen de uitvoering te bepalen en mensen eigenaar te laten zijn van die uitvoering.” 

“De klimaatverandering is de grootste trein die op ons af dendert”, zegt Den Hollander. “Ik wil op mijn kleine stukje aarde helpen te voorkomen dat die over ons heen walst. Naar mijn mening kun je daarvoor het best lokaal beginnen met gelijkgestemden en vandaaruit meer gelijkgestemden ontmoeten. Zo krijg je een sneeuwbaleffect. Daarom ben ik actief als adviseur en projectleider bij lokale energiecoöperaties. Verder heb ik geholpen de Vereniging van Energiecoöperaties en -Initiatieven Noord-Holland op te richten, kortweg VEINH. Door de leden van de VEINH ben ik afgevaardigd ons coöperatieve geluid te laten horen, onder meer in de RES-stuurgroep XL van Noord-Holland Noord. Daar hebben we het idee opgevat om een coalitie te vormen die wat breder is, samen met bedrijven en organisatie die niet energie als core business hebben, maar wel maatschappelijk belangrijk zijn.” 

Stevig maatschappelijk geluid 

Het idee is dat de leden van de Coalitie Duurzame Energie trekkers kunnen zijn van de energietransitie. “Als energiecoöperaties zijn wij de vooruitgelopen troepen van de verduurzaming. We weten dat 90% van de mensen andere prioriteiten heeft. Hoe zorg je dat je niet blijft steken bij de 10% van de mensen die vooroplopen, dat is de vraag. Mensen bereiken is moeilijk. Voor de VEINH was het een belangrijke reden om de Coalitie Duurzame Energie op te zetten. Met koepelorganisaties in sociale huurwoningen, recreatie, land- en tuinbouw en het bedrijfsleven krijgen we hopelijk een bredere groep mensen mee in het positieve van de energietransitie. Daarbij kunnen we met de Coalitie een stevig maatschappelijk geluid neerzetten naast het traject van de RES.”

Overigens is dat RES-proces wel heel nuttig, vindt Den Hollander. “Het RES-proces is voor ons een methode om dat waar we al heel lang mee bezig zijn te versnellen. Het belangrijkste is dat participatie verder uitgebouwd wordt. Het is ontzettend belangrijk om bewoners een stem te geven. We hebben raden en wethouders al doordrongen van het belang van participatie. Je merkt dat de richtlijn ‘minimaal 50% lokaal eigendom’ bij RES-projecten wordt omarmd. Draagvlak is essentieel om energieprojecten van de grond te krijgen. Als je niet voldoende draagvlak hebt, dan krijg je eerder vertraging dan versnelling. Draagvlak kun je overigens niet creëren, maar wel krijgen als het proces goed is.”

Burgerfora organiseren

Zoveel mogelijk mensen meenemen dus. “Daarom is de Coalitie Duurzame Energie ook zo belangrijk. Niet in achterkamertjes kaarten gaan zitten tekenen, maar samenwerken. Het recente rapport ‘Betrokken bij Klimaat’ van de commissie Brenninkmeijer heeft mij weer versterkt in het idee: werk met burgerfora. De impact van de RES is te groot om het alleen via overheden te spelen. Deel alle informatie met burgers, zorg dat burgers voordeel kunnen halen uit de energietransitie en dat ze die bottom up vorm kunnen geven. Dan kun je er samen iets moois van maken, in plaats van dat je te maken krijgt met tegenstichtingen. Je kunt als RES-programmaorganisatie wel wachten tot burgerfora landelijk worden ingesteld, maar je kunt ook zeggen: Die willen wij en we gaan het zelf organiseren.”

Overigens vindt den Hollander dat burgers niet alleen moeten kunnen meedenken, maar ook meebeslissen. “Bewoners en bedrijven moeten leidend zijn. Dan krijg je overheidsparticipatie in plaats van burgerparticipatie. Dat is misschien spannend voor overheden, maar ze ontkomen er niet aan dat er een beweging is naar een participatieve samenleving, met burgers die meer co-creatie eisen. Alles wijst erop dat die ontwikkeling niet zomaar weer ophoudt. Daarnaast blijft de representatieve democratie van belang, de gekozen volksvertegenwoordigers. Zij hoeven niet bang te zijn dat de participatieve democratie hun taken overneemt. Wij steken de hand uit en zeggen: We helpen jullie om de representatieve democratie te versterken en het samen goed te houden. Maar dan moet die uitgestoken hand wel aangenomen worden en dat gaat niet overal even snel.” 

Breed gedeeld uitvoeringsplan

En met alleen meedenken en meebeslissen is het nog niet gedaan. Iedereen moet ook kunnen meedoen, aldus Den Hollander. “Straks hebben we de RES 1.0. Dat is alleen nog tekst. Veel zal afhangen van de uitvoering. Ik zou ervoor pleiten om tot een uitvoeringsplan te komen dat in Noord-Holland heel breed gedeeld wordt. Het vervolg van het proces moet zoveel mogelijk in gezamenlijkheid worden bepaald en daar moeten we successen uit halen. De inspraak van de leden van de Coalitie wordt dan van nog groter belang. Tot nu heeft de Coalitie weinig zeggingskracht gehad. Nu zouden de leden en andere mensen eigenaar moeten zijn van de uitvoering van de RES. Dat is wat mij betreft de enige manier. Betrekken is al zoveel gedaan, nu moeten we slagkracht krijgen. Deze opgave is te grandioos om het niet te doen.”

De Coalitie Duurzame Energie Noord-Holland Noord staat voor energie-initiatieven van onderop en grootschalige samenwerking op het gebied van de energietransitie. De coalitie is een samenwerking tussen de Vereniging Energiecoöperaties en -initiatieven Noord-Holland (VEINH), Economische Forum Holland boven Amsterdam, Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland, Dorpswerk Noord-Holland, Horizon College, de samenwerkende woningcorporaties Thuis boven Amsterdam, HISWA RECRON en LTO Noord.  Meer informatie vindt u op de website van coalitie Duurzame Energie.