Nieuwsoverzicht
Het complete, eerlijke verhaal
Het verhaal van de RES is tot nu vooral een verhaal geweest over de opgave uit het Klimaatakkoord om de CO2-uitstoot te reduceren en de energietransitie die hiervoor nodig is. Het verhaal van de noodzaak dus. Dat verhaal gaat voorbij aan andere aspecten van de energietransitie, zoals de voordelen en kansen, maar ook de zorgen die mensen zich maken over de schade en hinder van windturbines. Daarom is het tijd voor een nieuw verhaal – het complete en eerlijke verhaal. What Design Can Do (WDCD) vroeg vijftien deskundigen wat dat zou kunnen zijn.
Nieuw knelpunt voor energielevering op het elektriciteitsnet in Noord-Holland
Liander publiceert elke 2 weken een update over de knelpunten op het elektriciteitsnet. Op 28 oktober is daarbij ook een update gegeven over Zaanstreek Waterland en een aangrenzend gebied in Amsterdam-Noord. In deze gebieden is de maximale capaciteit bereikt voor het leveren van elektriciteit. Vanwege de snelle ontwikkelingen verwacht Liander bovendien dat op korte termijn op meer plekken schaarste op het elektriciteitsnet ontstaat. Een speciale Taskforce zet zich in voor tijdige en mogelijk versnelde netuitbreidingen.
“Als voorstander moet je brutaal zijn om gehoord te worden”
Een overweldigende meerderheid van de jongeren staat achter de plannen voor meer duurzame energie. Toch praten nog weinig jongeren mee in het RES-proces. JongRES spant zich in om meer jongeren te betrekken. Wat heeft de organisatie tot nu bereikt? En wat hoopt ze nog te bereiken? “De gemeenteraadsverkiezingen in 2022 zijn de push om jongeren en lokale bestuurders met elkaar in contact te brengen”, aldus Joachim Schellekens en Steven Heshusius van Jong RES Noord-Holland. Jongeren zijn er klaar voor. Daarbij mogen ze best brutaler zijn, menen ze.
“Maak de zoekgebieden zo snel mogelijk concreet”
Wat moet er gebeuren om de RES in de praktijk uit te voeren? Dat is de vraag die nu voorligt. Liander heeft voor Noord-Holland-Noord een overzicht gemaakt van wat er nodig is op het gebied van netbeheer. In een aantal gebieden kunnen nieuwe energieprojecten direct aangesloten worden op het elektriciteitsnet. In veel gebieden zijn nog investeringen nodig. Welke investeringen hebben prioriteit? En wat is nog meer nodig voor toekomstbestendig netbeheer? Marc Schot van Liander, vertelt. “Duidelijkheid vanuit gemeenten is cruciaal. Er is zoveel werk, dat we het ons niet kunnen permitteren onze technici inefficiënt in te zetten.”
Onderzoek: Overlast voor gemeenteraadsleden belangrijkste factor voor beoordeling energieprojecten
Afgelopen voorjaar heeft Alissa Valent in het kader van haar masterstudie Environmental Economics aan de VU onderzoek gedaan naar afwegingen van gemeenteraadsleden in Noord-Holland met betrekking tot de Regionale Energiestrategie. Van de 1.153 gemeenteraadsleden hebben er 122 de volledige vragenlijst ingevuld. Uitkomst is dat ‘overlast’ de belangrijkste factor is voor het beoordelen van een energieproject. Daarna volgen ruimtelijke samenhang, de impact op het landschap en hoe goed een project in het landschap kan worden geïmplementeerd.
Ambitie RES 1.0 ongewijzigd, zoekgebieden aangepast
De gemeenteraden, Provinciale Staten en de algemeen besturen van de waterschappen hebben de afgelopen weken besloten over de Regionale Energiestrategieën (RES) 1.0 van Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid. Op de gemeente Landsmeer na is de RES overal vastgesteld, vaak met een motie of een amendement. Het resultaat is dat Noord-Holland de ambitie van 6,3 TWh uit de RES 1.0 overeind houdt, maar dat een aantal zoekgebieden aangepast wordt. De RES’en worden aangeboden aan het Nationaal Programma RES voor doorrekening en advies door Planbureau voor de Leefomgeving. Het proces van de RES gaat nu over naar de uitvoeringsfase. De RES 1.0 wordt tot 2030 iedere twee jaar geactualiseerd.
Dashboard toont de film van de energietransitie
In hoeverre maken we de ambities zoals ze in de Regionale Energiestrategieën staan waar? Hoe vordert de energietransitie? Om die vragen te beantwoorden zijn betrouwbare data nodig. Martha Klein van de provincie Noord-Holland staat aan de wieg van de RES-viewer en van het Dashboard Energietransitie, waarvan onlangs een update verscheen. Het dashboard toont de trends in de transitie. “Want daar gaat het om: niet om de foto, maar om de film”, aldus Klein. “Daarmee kun je prognoses maken en waar nodig bijsturen.”
“Ieder paneel dat je neerlegt op daken en parkeerplaatsen hoeft niet in het landschap”
Het RES-proces gaat steeds meer van plan naar uitvoering. In de Kop van Noord-Holland bijvoorbeeld worden op dit moment locaties voor zon op daken en parkeerplaatsen onderzocht. Zo’n onderzoek is hard nodig. “Zonnepanelen plaatsen op daken en parkeerplaatsen is complexer dan het lijkt en tegelijk de beste manier om duurzame opwek te realiseren met zo min mogelijk ruimtelijke impact”, zegt Bart van Berkel van de Participatiecoalitie Noord-Holland. Samen met Pepijn Lijklema namens TexelEnergie vertelt hij wat erbij komt kijken.
“Het elektriciteitsnet is een cruciale schakel in de uitvoering van de RES”
In de RES 1.0 is op grond van draagvlak vaak gekozen voor op zon op dak. Die keuzes zijn niet altijd even gunstig voor het elektriciteitsnet. “Essentieel onderdeel in de uitvoering van de RES’en is de aansluiting op het elektriciteitsnet”, aldus Marjolijn Bonnike, relatiemanager bij netbeheerder Liander. “In de uitwerking van de zoekgebieden is het daarom belangrijk dat we gaan faseren. Want we kunnen niet al het werk aan het elektriciteitsnet tegelijk uitvoeren.”
“Monitoring van de voortgang wordt nu heel belangrijk”
Meer dan een rijdende trein was het RES-proces een voorbijvliegende raket waar programmamanager Roos Peeters zich begin vorig jaar aan vastgreep. Programmamanager Wies Thesingh was al eerder bij het RES-proces betrokken. Beiden brachten hun eigen invalshoek en expertise mee. “Voor de RES heb je een schaap met vijf poten nodig en daarom werken Noord en Zuid als team samen aan deze klus”, aldus Thesingh. Nu de RES 1.0 is opgeleverd, werkt het management samen met de stuur- en werkgroepen toe naar de uitvoering.
Eerlijke verdeling van lusten en lasten bij opwek van hernieuwbare energie
Noord-Holland Noord ziet mogelijkheden om meer duurzame energie op te wekken. De regio zet in op een ambitie van 1,5 TWh voor 2030. Dit komt bij de 2,1 TWh die nu al wordt opgewekt. In een uitgebreid proces is door gemeenten, provincie, waterschap, netbeheerder, andere belanghebbenden en inwoners gekozen voor zonnepanelen op daken, geluidschermen en parkeerterreinen. Daarnaast zijn plekken aangewezen voor zon en in mindere mate voor wind op en bij bedrijventerreinen en langs wegen. Ook ziet de regio kansen om in het IJsselmeer natuurontwikkeling te combineren met zonne-atollen. Belangrijke uitgangspunt bij realisatie van projecten is het streven naar minimaal 50% lokaal eigendom.
“De drive om door te gaan is er”
Na een proces van ruim twee jaar zijn ze klaar: de Regionale Energiestrategieën 1.0 voor Noord-Holland. Het was een uitgebreid traject van onderzoek en weging, van overleg met deskundigen, bewoners en belanghebbenden en van wensen en bedenkingen van de volksvertegenwoordigers. Hoe kijken Edward Stigter en Thijs Kroese van de RES-stuurgroepen in Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid terug op het proces? Hoe verliep de samenwerking tussen de overheden? Wat gaat mee en wat gaat anders in het vervolg naar RES 2.0? En hoe kijkt directeur van Nationaal Programma RES Kristel Lammers terug? Hoe deed Noord-Holland het vergeleken met andere energieregio’s?
Buitendijks Plan combineert natuur, recreatie en duurzame energie
Een natuureiland, vier zonne-atollen, een vismigratierivier en vooroevers tegen de dijk – dat is Buitendijks Plan in steekwoorden. Kor Buitendijk ontwikkelde het als alternatief voor de windturbines die hij op de kaart van zijn woonomgeving in de kop van Noord-Holland zag verschijnen. Inmiddels is het plan, een combinatie van natuurontwikkeling, opwek van duurzame energie en recreatie in de Wieringerhoek, opgenomen in de RES 1.0. “We moeten het alleen doen, als we kunnen waarmaken dat het goed is voor de natuur.”
“Natuur staat niet tegenover landbouw”
In het proces naar de RES 1.0 zijn de zoekgebieden voor de opwek van duurzame energie nader onderzocht. Deze onderzoeken zijn over het algemeen breed gedragen met medewerking van uiteenlopende organisaties. Sijas Akkerman, directeur van Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland, is daar blij mee. “Wanneer bedrijven, burgers, energiecoöperaties en natuurorganisaties meedenken over de zoekgebieden, heb je minder weerstand en kun je sneller aan de slag met de uitvoering.” Extra jammer vindt hij het daarom dat er niet een dergelijk breed onderzoek is gestart voor het IJsselmeer en in het bijzonder de Wieringerhoek.
“Jongeren vinden de energietransitie heel vanzelfsprekend”
Minella Haazelager en Tim de Vrijer, projectmedewerkers bij de Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland, zijn vanaf het eerste begin betrokken bij de Coalitie Duurzame Energie. “Het begon met het idee om de goede voorbeelden uit de regio zichtbaar te maken”, vertelt Haazelager. “Toen hebben we gekeken hoe we dat verder konden uitbouwen. Zo is de Coalitie ontstaan.” Haazelager en De Vrijer vertegenwoordigen in de Coalitie niet alleen de natuurorganisaties in de regio, maar ook de stem van de jongeren.
“We moeten laveren tussen recreatie en energietransitie”
Voor bedrijven in watersport en recreatie is het van groot belang dat de kwaliteit van de ruimtelijke omgeving en het toeristisch product behouden blijven. Soms betekent dat dat zij tegen windturbines of zonneweides in bepaalde zoekgebieden zijn. “Anderzijds willen ook deze bedrijven kijken hoe zij kunnen bijdragen aan de energietransitie”, zegt Gerdina Krijger, regiomanager van de brancheorganisatie HISWA RECRON. Om die reden sloot Krijger zich aan bij de Coalitie Duurzame Energie.
“Burgers moeten leidend zijn”
De impact van de Regionale Energiestrategie (RES) is te groot om het over te laten aan overheden, vindt Manuel den Hollander, die in de Coalitie Duurzame Energie de energiecoöperaties van Noord-Holland vertegenwoordigt. “Het RES-proces is vooralsnog vooral een papieren tijger. Nu de RES 1.0 staat, gaat het erom met zo veel mogelijk mensen de uitvoering te bepalen en mensen eigenaar te laten zijn van die uitvoering.”
“Wij zijn al aan de slag”
Woningcorporaties zijn druk bezig zijn met verduurzaming van hun woningen, een opgave die zij van harte omarmen. Nicole van Wijk, bestuurder van woningcorporatie Woonwaard, sloot zich vorig jaar dan ook aan bij de Coalitie Duurzame Energie, namens dertien corporaties. “Ik zie het enthousiasme bij de coalitieleden om van onderaf te laten zien dat we met z’n allen in Noord-Holland Noord willen bijdragen aan de RES.”
“RES biedt kansen voor mbo’ers”
Het Horizon College in Alkmaar wil zijn opleidingscentrum zoveel mogelijk energieneutraal maken, met zonnepanelen en accu’s om zonne-energie op te slaan. Toch is energieneutraal worden slechts bijzaak voor het ROC, vertelt Wiebe Terpstra, sectordirecteur techniek. “Hoofdzaak is dat we onze studenten leren de nieuwe technieken van energie en duurzaamheid toe te passen.” Terpstra is lid van de RES-stuurgroep XL, wat mede heeft geleid tot de start van een nieuwe opleiding.
Energieprojecten: een samenspel van afwegingen
In Uitgeest lijken inwoners minder weerstand te bieden tegen zoekgebieden voor windenergie dan de gemeenteraad. De gemeenteraad was met een krappe meerderheid tegen windturbines en dus zijn drie locaties geschrapt. De inwoners zijn – met eveneens een krappe meerderheid – wel bereid te praten over wind. Aan het woord wethouder Jelle Brouwer van gemeente Uitgeest.
Zoekgebieden zon en wind: waar en hoe kunnen we energie opwekken in Noord-Holland
In de Regionale Energiestrategie (RES) staat op welke plekken en hoe we duurzame energie kunnen opwekken in Noord-Holland. Deze plekken worden zoekgebieden genoemd. Wat houdt zo’n zoekgebied in? Wat is de status? Hoe kunnen omwonenden en andere geïnteresseerden hierover nog meepraten? Om die vragen te beantwoorden organiseren de twee energieregio’s in Noord-Holland online informatieavonden op 21 april (Noord-Holland Noord) en 28 april (Noord-Holland Zuid).
“Wij willen meters maken”
Van Hans Huibers en Bashar al Badri van de Westfriese Bedrijvengroep (WBG) mag het RES-proces een stuk pragmatischer aangepakt worden. “Het milieu is allesbehalve bijzaak voor ondernemers”, zegt Hans. “Wij hebben ook zonen en dochters, wij willen ook toe naar een nieuwe economie. Wel willen we dat het bottom up gebeurt.” De WBG verenigde zich, mede namens het Economisch Forum Holland boven Amsterdam, met maatschappelijke en zakelijke partners in de Coalitie Duurzame Energie Noord-Holland. “We willen samen meters maken.”
Thematafels leveren handvatten op voor concreet uitwerken zoekgebieden energieregio’s in Noord-Holland
Hoe zorg je ervoor dat zonneweides en windturbines eigendom worden van de inwoners? Hoe kun je de opwekking van duurzame energie koppelen aan natuurontwikkeling en biodiversiteit? En wat vinden jongeren eigenlijk belangrijk en hoe ziet het boerenerf van de toekomst er uit? Deze en andere vragen zijn de afgelopen maanden besproken aan een aantal ‘thematafels’, waar veel aangehaalde onderwerpen uit de reacties op de concept Regionale Energiestrategieën werden besproken. Iedere thematafel bestond uit een enthousiast gezelschap van experts, inwoners, belangenorganisaties en overheden. Het resultaat bestaat uit concrete handvatten, adviezen en inspiratie voor de uitvoering van de RES die nu te vinden zijn op de websites van de Energieregio Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid.
“Met gebiedsregie kunnen we er allemaal als winnaars uit komen”
“Iedere boer snapt: samen kom je verder dan alleen, ook als de belangen niet allemaal dezelfde zijn”, zegt Ton van Schie, portefeuillehouder Energie van LTO Noord, regio West. Om die reden vertegenwoordigt Van Schie de land- en tuinbouworganisatie LTO in de Coalitie Duurzame Energie. “Ik zie dat we met samenwerken verder komen. De initiatieven moeten van onderaf komen. Tegelijkertijd hebben we overheid en maatschappelijke partners nodig om samen uit te dokteren wat wel en niet kan in een gebied.”
Waterschap – de stille kracht van de RES
“We willen heel graag het goede voorbeeld geven aan de regio en andere overheden door over vier jaar energieneutraal te zijn”, zegt Saskia Borgers. November vorig jaar nam zij zitting in het dagelijks bestuur van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. “Het waterschap heeft geen bepalende rol in de energietransitie, maar we dragen wel bij aan het verwezenlijken van het Klimaatakkoord, vooral door het delen van onze kennis en ervaring.”
10 feiten die je over de RES moet weten
De RES 1.0 komt dichterbij. Zoekgebieden worden geconcretiseerd en gemeenten zijn of gaan hierover in gesprek met hun bewoners. Daarbij blijkt dat er nog veel vragen zijn over de RES en het proces. Daarom zetten we tien feiten op een rij waarover veel misverstanden bestaan. Zoals: Wat is nu eigenlijk een zoekgebied? Is het zeker dat daar windturbines of zonnepanelen komen? En hoe ver moeten windturbines van huizen worden geplaatst? Waarom leggen we niet eerst alle daken vol met zonnepanelen?
“Maak de energietransitie normaal”
“Zorg dat je het overal 'per toeval' tegenkomt.” En “Elke gemeente zou een iconisch energieproject moeten hebben.” Dit zijn twee uitspraken van jongeren die deel hebben genomen aan de Jongerentafel. Samen met Jong RES Nederland en de Participatiecoalitie Noord-Holland organiseerden we 4 interactieve bijeenkomsten om jongeren mee te laten praten over de Regionale Energiestrategie. We gingen met ze in gesprek over o.a. het bod uit de concept-RES, hun afwegingskader en hoe we de RES kunnen laten slagen. De mening van de jongeren is uitgewerkt in vijf adviezen, die opgenomen worden in de RES 1.0.
“Met de RES 1.0 zijn we er nog niet”
Aan de RES-bijeenkomst die gemeente Langedijk op 25 januari online organiseerde namen bijna 250 inwoners deel. Er ontstond een stevige discussie over de zoekgebieden. “Dat hadden we ook verwacht”, zegt Nils Langedijk, wethouder duurzaamheid. “De komende weken organiseren we per zoekgebied een bijeenkomst om verder te praten met omwonenden. We gaan doen wat we kunnen om onze bijdrage te leveren aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord.”
Regio Noord-Holland Noord past zoekgebieden zon en wind aan
De energieregio Noord-Holland Noord heeft meer dan 200 reacties ontvangen op de concept-RES (Regionale Energiestrategie) van onder andere inwoners, bedrijven, energiecoöperaties en natuurorganisaties. Daarnaast zijn alternatieve plannen ingediend en hebben de gemeenteraden, Provinciale Staten en het algemeen bestuur van het waterschap op het concept gereageerd. Dit heeft geleid tot aanpassingen in de zoekgebieden voor het opwekken van zonne- en windenergie en tot aanvullende gesprekken in ‘thematafels’ om uit de reacties voorgekomen onderzoeksvragen te bespreken. Dit alles is opgenomen in de reactienota ‘Op weg naar RES 1.0’, een belangrijke tussenstap om met de regio tot een uitvoerbare en gedragen energiestrategie te komen.
De lat van Koggenland
De gemeente Koggenland kijkt kritisch naar het bod van Noord-Holland Noord in de concept-RES. Als het aan de raad ligt, blijft het bod van de energieregio op 2,2 TWh, het huidige aantal TWh aan duurzame energie. “Maar”, zegt Rosalien Van Dolder, de kersverse wethouder duurzaamheid, “Koggenland is een gemeente met ambitie. We leggen de lat hoog: we gaan voor maximaal draagvlak en lokaal eigenaarschap bij duurzame energie-initiatieven. We willen dat bewoners ervan kunnen profiteren. Dat is de hoogste lat die je kunt leggen.”
Steeds meer mensen praten over de RES
De Regionale Energiestrategie wordt steeds concreter. In het voorjaar tijdens de lokale bijeenkomsten ging het vooral over scenario’s, bouwstenen en zoekgebieden. Nu gaat het over zonnepanelen bij een parkeerplaats of windturbines in de buurt. De betrokkenheid bij de RES neemt hierdoor toe. Sommige mensen maken zich zorgen over overlast of de kwaliteit van het landschap. Anderen zien kansen om hun wijk of bedrijventerrein te verduurzamen.
Jongeren in Noord-Holland praten mee over opwekken van duurzame energie
Overal in Nederland wordt gewerkt aan het opstellen van regionale energiestrategieën. Hierin wordt bepaald waar in 2030 grootschalig duurzame energie kan worden opgewekt met zonne- en windenergie. Veel gemeenten en de provincie hebben aangegeven dat de mening van jongeren hierin niet mag ontbreken. Het gaat om hun toekomst. Daarom wordt de komende maanden in samenwerking met Jong RES en de Participatiecoalitie Noord-Holland een jongerentafel georganiseerd. De resultaten van dit gesprek wordt verwerkt in de RES 1.0.
“Grootste veiligheidsrisico’s zitten niet in opwekking zelf”
“Veiligheid is een randvoorwaarde, anders wordt de energietransitie nooit een succes”, aldus Ron Beij en Machteld Lamers, adviseur veiligheid en coördinator energietransitie bij Brandweer Amsterdam-Amstelland. Beij en Lamers vinden dan ook dat Veiligheidsregio’s meer betrokken moeten worden in het RES-proces. Want aan de uitvoering van de energietransitie zijn uiteenlopende veiligheidsaspecten verbonden.
Concept-RES NHN en aanbevelingen naar NP RES en PBL
Van eind april tot en met september konden de ruim 1.500 deelnemers aan de regionale en lokale bijeenkomsten over de concept-RES Noord-Holland Noord reageren op dit concept. Dit heeft ruim 200 zeer uiteenlopende reacties opgeleverd. Soms positief over inhoud en proces, soms kritisch en soms met veel vraagtekens. Bijvoorbeeld over bepaalde zoekgebieden en de afbakening van de RES: waarom zijn kernenergie en waterstof niet meegenomen in de voorstellen?
Ruim 200 reacties op de concept-RES Noord-Holland Noord
Van eind april tot en met september konden de ruim 1.500 deelnemers aan de regionale en lokale bijeenkomsten over de concept-RES Noord-Holland Noord reageren op dit concept. Dit heeft ruim 200 zeer uiteenlopende reacties opgeleverd. Soms positief over inhoud en proces, soms kritisch en soms met veel vraagtekens. Bijvoorbeeld over bepaalde zoekgebieden en de afbakening van de RES: waarom zijn kernenergie en waterstof niet meegenomen in de voorstellen?
4,5% rendement en nieuw leven in het boetje
De opgave om meer duurzame energie op te wekken leidde eerder tot wrevel onder de inwoners van Medemblik. Dat het ook zonder wrevel kan, bleek bij de realisatie van zonneweide Tripkouw in Midwoud. Sleutelwoorden daarbij waren: landschappelijke inpassing en financiële participatie. “In die combinatie liggen veel kansen”, aldus Harry Nederpelt, wethouder duurzaamheid in Medemblik. Hoe energieprojecten uit de RES bottom up aangepakt kunnen worden.
130 volksvertegenwoordigers in gesprek over energiestrategie
Tijdens een online reflectiebijeenkomst spraken gisteravond ruim 130 raadsleden, leden van Provinciale Staten, bestuurders van de waterschappen en belanghebbenden over de kansen, knelpunten en dilemma’s van de energietransitie. Aanleiding zijn de concept-Regionale Energiestrategieën van Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid, die in oktober voor doorrekening worden aangeboden aan het Nationaal Programma RES (NP RES) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Doel van de bijeenkomst was om volksvertegenwoordigers te ondersteunen bij het formuleren van hun wensen en bedenkingen bij de concept-RES.
Volksvertegenwoordigers ’zoomen’ in de bus langs energieprojecten
Vorige week beleefden wij de première van de eerste ‘virtuele bustour’ van de energieregio’s NHN en NHZ. Voor inspiratie ‘zoomden’ we langs diverse locaties waar hernieuwbare energie wordt opgewekt. Zo’n 70 volksvertegenwoordigers uit Noord-Holland gingen woensdag 24 en vrijdag 26 juni met ons mee. In de studio op een prachtige locatie in het midden van de provincie bespraken we met verschillende gasten wat het Ramplaankwartier in Haarlem (bottom-up in praktijk), een natuurinclusief zonnepark in Bergen en een kleine windturbine bij een boerderij in Wilnis ons kunnen leren.
“Door vast te houden aan Klimaatakkoord kunnen we in Noord-Holland 8.000 banen creëren”
De energietransitie kan een flinke impuls geven aan de werkgelegenheid. Naar verwachting kunnen in Noord-Holland ruim 8000 banen gecreëerd worden. De investering hiervoor moet voor het leeuwendeel van bedrijven komen. Olof van der Gaag, directeur van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) en lid van de stuurgroep RES Noord-Holland Zuid, vindt het dan ook van groot belang dat bedrijven betrokken worden in het proces naar RES 1.0. “Als bedrijven het niet zien zitten, komen de investeringen niet van de grond.”
“Rutte zou iedere week een toespraak moeten doen over de klimaatcrisis”
Participatie is niet vanzelfsprekend, constateren Aernoud Olde en Manuel den Hollander van de Participatiecoalitie Noord-Holland in een terugblik op het proces naar de concept-RES. “Draagvlak creëer je niet, het ontstaat als je mensen eigendom en zeggenschap geeft”, aldus Olde. “En daarin is nog veel werk te doen.”
Datacentra en de RES
Het datacentrum van Microsoft gebruikt bijna alle groene stroom die opgewekt wordt in het windpark in de Wieringermeer. Dat werd recent gesteld in een artikel in het NRC. Naar aanleiding daarvan zijn in de Provinciale Staten en een aantal gemeenten in de energieregio Noord-Holland Noord vragen gesteld. De vragen betreffen de effecten van datacentra op de regionale doelen voor duurzame energie. De energieregio past veel windmolens in, maar met dit soort energie grootverbruikers komt de geproduceerde hernieuwbare energie ten goede aan de verduurzaming van Microsoft en niet aan de rest van de regio. Kan daarop binnen de RES gestuurd worden? Het korte antwoord is nee.
Voorlopig concept-RES positief ontvangen, zorgen over impact op landschap en woongenot blijven
Eind april werd de voorlopige concept-RES van de energieregio Noord-Holland Noord gepresenteerd. Over het algemeen is positief gereageerd op de ambitie en kwaliteit van het rapport. Tegelijk zijn er ook zorgen over de impact van grootschalige energieopwekking op het landschap en woongenot. Na een maand maken we een tussentijdse balans op. Wat zijn de meest gestelde vragen, de kritiek en de complimenten?
Met elkaar naar een schone en duurzame regio
In het afgelopen jaar is hard gewerkt aan de Regionale Energiestrategie (RES). De voorlopige concept-RES van de energieregio Noord-Holland Noord is nu klaar. Hierin staan de resultaten van vele onderzoeken, gesprekken en bijeenkomsten. In die bijeenkomsten hebben ruim 1.500 mensen meegepraat over de opwek van duurzame energie in de regio. De ambitie van Noord-Holland Noord is: 4,2 TWh aan duurzame energie in 2030. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van nu.
“Wat nu is opgeleverd, is pas het concept”
De voorlopige concept-RES is afgerond. Even kunnen Wies Thesingh en Odile Rasch, programmamanagers RES Noord-Holland Noord, rustig ademhalen en terugkijken. Het proces naar de concept-RES is volgens planning verlopen, de programmamanagers zijn trots op wat er is neergezet in korte tijd. “Kritiek is er altijd”, aldus Thesingh. “Mensen zouden te laat betrokken zijn. Ik zie dat als iets positiefs, het is goed dat mensen aangeven dat ze willen meedoen. We zijn nog maar net begonnen.”
Het eerlijke verhaal van een Randstad in het klein
Samir Bashara, wethouder duurzaamheid in Hoorn, heeft wat hij noemt de welkome rol om een onwelkome boodschap te verkondigen. Die boodschap is dat er in Westfriesland zeer waarschijnlijk windmolens bij komen. “We vinden het misschien niet leuk, maar we moeten niet doen alsof het niet gaat gebeuren. Iemand moet dat verhaal vertellen. Dat kan ik als wethouder van Hoorn in bepaalde situaties net iets makkelijker doen dan een collega van één van de andere gemeenten in de regio.” Waarom dat is, legt hij graag uit.
“De mensen in Bergen snappen waarom”
De inwoners van Bergen hebben met de hevige duinbranden van de afgelopen jaren aan den lijve ondervonden wat droogte en opwarming van de aarde met hun leefgebied doet. Bovendien voelden ze in het verleden de grond regelmatig trillen als gevolg van aardgaswinning. “Ik denk dat de noodzaak van de energietransitie bij geen enkele gemeente van Noord-Holland harder binnenkomt dan in Bergen”, aldus Klaas Valkering, wethouder ruimtelijke ordening en als zodanig betrokken bij de Regionale Energiestrategie (RES) in Bergen.
Windmolens, zonnepanelen of misschien helemaal niets. Wat vinden jongeren?
Veel bewoners vinden dat jongeren een stem moeten krijgen in de RES. Zo bleek tijdens de 66 gemeentelijke bijeenkomsten in de energieregio’s Noord-Holland Noord en Zuid. Daarom is Allerd Nanninga, stagiair bij de energieregio’s, op bezoek gegaan bij 4 middelbare scholen in Noord-Holland. In totaal hebben ca. 100 leerlingen tussen de 12 en 16 jaar gepraat over klimaatverandering, de RES en zijn ze uitgedaagd om te reflecteren op de effecten van de opwek van duurzame energie.
Waterschap in het geweer tegen oorzaken én gevolgen
Waterschappen hebben als eerste te maken met gevolgen van klimaatverandering. “Het is aan ons om iets te doen aan de gevolgen van langdurige droogte en zware buien voor de waterhuishouding in ons gebied”, aldus Ruud Maarschall van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. “Dat betekent dat we ook iets moeten doen aan de oorzaken hiervan. De CO2-uitstoot moet naar beneden. Onze ambitie is om in 2025 energie- en CO2-neutraal te zijn.”
De dubbele spagaat van wethouder Huisman
Hennie Huisman, wethouder van Texel, bevindt zich in een dubbele spagaat. Enerzijds wil ze de ambitie van het eiland – energieneutraal in 2030 – waarmaken. Anderzijds wil ze het landschap behouden. Verder moet ze voor het bod in de Regionale Energie Strategie uitgaan van bewezen technieken zoals windmolens en zonnepanelen, terwijl ze veel verwacht van nieuwe technieken als golvenenergie en opslag van energie in waterstof.
Geen roofvogels op zonnepanelen
Draagvlak voor de energietransitie, maar ook voor het effect van die transitie op natuur en landschap. Dat is waar Sijas Akkerman, directeur Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland, voor werkt. “Het is spannend. We willen zoveel mogelijk duurzame energieopwek, maar we hebben ook de rol van bewaker van de kwaliteit van natuur en landschap.”
In Noord-Holland praten ruim 3.000 mensen mee over Regionale Energiestrategie
In de afgelopen maanden hebben naar schatting 3.000 mensen in 20 regionale en 66 gemeentelijke bijeenkomsten in Noord-Holland meegedacht over de Regionale Energiestrategie (RES).
“Het bedrijventerrein als energiebedrijf, daar worden ondernemers warm van”
De energietransitie gaat verder dan het plaatsen van zonnepanelen op bedrijventerreinen. “De eerste stap is meestal collectieve inkoop van zonnepanelen. Maar er is veel meer winst te behalen op het gebied van energieopwekking en duurzame warmte. Energievoorziening in eigen hand, dat spreekt ondernemers aan.” Nico Meester van Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord over energietransitie als verdienmodel.
“Moeten we de spruitjes opofferen aan de zon?”
In het proces van de RES staat Schagen voor belangrijke keuzen. Aan wethouder Hans Heddes de taak om ook inwoners bij de keuzen te betrekken: “We nodigen onze inwoners uit vooral actief deel te nemen aan de lokale ateliers. Het mooie is dat in Schagen de mensen behoorlijk positief zijn. Het proces van de RES en de gedachte dat we moeten verduurzamen zijn in goede aarde gevallen.”
Terugblik inspiratiesessie ‘Verbreed je ruimtelijke blik op de energietransitie’
Om onze ruimtelijke blik op de energietransitie te verbreden organiseerden de programma-organisaties van de Regionale Energiestrategie Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid een inspiratiesessie. Op 11 december ontvingen we 200 ambtenaren, bestuurders, volksvertegenwoordigers en andere stakeholders van de RES.
“Het is essentieel dat iedereen over zijn eigen hekje stapt”
“Door de groeiende economie en de versnelling van de energietransitie raakt het elektriciteitsnet op steeds meer plekken vol”, zegt Jocelyn Schaap, strategisch omgevingsmanager bij netbeheerder Liander. “We weten wat er nodig is en wat slimme oplossingen zijn, maar om die te kunnen uitvoeren moeten alle betrokken partijen goed met elkaar samenwerken en ver vooruitkijken.”
Wat en waarvoor zijn scenario’s?
In de ontwikkeling van de concept-RES worden de mogelijkheden voor grootschalige opwekking van wind en zonne-energie besproken aan de hand van scenario’s. Deze scenario’s zijn een belangrijk onderdeel van het proces. Ze zijn geen eindproduct, maar vormen de input voor de gesprekken in de lokale ateliers per gemeente.
Voor wat hoort wat
De ontwikkeling van de Regionale Energiestrategie (RES) is in volle gang. Wat zijn de mogelijkheden, kansen en wat doen we zelf? Over deze en andere vragen laten we de komende tijd bestuurders in onze provincie aan het woord. Edward Stigter, de gedeputeerde voor klimaat en energie, IPO-bestuur en subsidies, doet de aftrap.
Beoordelingskader RES
Hoe worden de 30 regionale energiestrategieën straks beoordeeld? Voldoen ze aan de kaders uit het Klimaatakkoord? Zijn de ideeën ambitieus genoeg, en niet te vaag? Zeeland heeft de primeur. Hun concept RES doorstond de ‘botsproef’.
Het lijkt nog ver weg. Deadline concept-RES juni 2020
Juni 2020 lijkt nog ver weg, maar dat is het niet. De planning waarmee nu wordt gewerkt is dat vóór 1 juni 2020 alle gemeenten de concept-RES vrij geven aan het nationaal programma RES, inclusief eventuele wensen en bedenkingen voor de uitwerking van het concept naar de RES 1.0.
Foto Energie en Ruimte afgerond
Op 27 juni heeft het afsluitend atelier ‘Foto Energie en Ruimte’ van de RES Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid plaatsgevonden. Tijdens dit atelier is per deelregio het document ‘foto Energie en Ruimte’ opgeleverd; de eerste mijlpaal in het RES traject.
De mening van Herman Verhagen
De mening van Herman Verhagen. De energietransitie verloopt met horten en stoten en in fasen. De RES en het Klimaatakkoord markeren de overgang van de pioniers- naar de versnellingsfase in de energietransitie. Dit betekent dat het speelkwartier nu voorbij is. Dat is maar goed ook.
Tot nu toe gedaan
De verwachting is dat het Klimaatakkoord in oktober van dit jaar wordt ondertekend. Om de concept RES 1 juni volgende jaar te kunnen opleveren, zijn wij al aan de slag gegaan met het voorbereidende werk.
Zo is de startnotitie klaar die beschrijft hoe we de RES met elkaar gaan maken. Deze wordt na de zomer in verschillende colleges van gemeenten besproken. Ook organiseerden we kennisdagen, werkateliers en expertsessies.
Verder met scenario’s
Nadat de raden een besluit hebben genomen over de startnotitie, gaan we in de deelregio’s aan de slag om samen met bedrijfsleven, corporaties, energiecoöperaties, landschapsorganisaties, LTO, experts en vele andere betrokkenen scenario’s te schetsen.
We zijn begonnen
Zo’n 75 regionale betrokkenen en belanghebbenden, experts en ambtelijke vertegenwoordigers van gemeenten, provincie en waterschap kwamen op 29 mei in Theater de Vest in Alkmaar samen met als doel de ruimtelijk en energetische situatie van de deelregio’s Alkmaar, Kop van Noord-Holland en West-Friesland in beeld te brengen.
Afsluitend atelier Foto Energie en Ruimte
Afgelopen periode hebben zowel regionale betrokkenen en belanghebbenden, experts en ambtelijke vertegenwoordigers van gemeenten, provincie en waterschappen samengewerkt om een feitelijk, compleet en actueel beeld (‘foto’) te krijgen van de regio.
Naar boven