“Ieder paneel dat je neerlegt op daken en parkeerplaatsen hoeft niet in het landschap”

Het RES-proces gaat steeds meer van plan naar uitvoering. In de Kop van Noord-Holland bijvoorbeeld worden op dit moment locaties voor zon op daken en parkeerplaatsen onderzocht. Zo’n onderzoek is hard nodig. “Zonnepanelen plaatsen op daken en parkeerplaatsen is complexer dan het lijkt en tegelijk de beste manier om duurzame opwek te realiseren met zo min mogelijk ruimtelijke impact”, zegt Bart van Berkel van de Participatiecoalitie Noord-Holland. Samen met Pepijn Lijklema namens TexelEnergie vertelt hij wat erbij komt kijken. 

Bart van Berkel is als projectleider van Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland en de Participatiecoalitie Noord-Holland al langere tijd betrokken bij de totstandkoming van de RES. Nu hebben Den Helder, Hollands Kroon, Schagen en Texel aan de Participatiecoalitie gevraagd de mogelijkheden te onderzoeken van zon op daken en parkeerplaatsen. “De Participatiecoalitie maakt daarbij graag gebruik van de kennis en het netwerk van de lokale energiecoöperaties. Daarom werken we onder meer samen met  TexelEnergie. TexelEnergie heeft Pepijn Lijklema aangedragen om samen met een collega locaties in Hollands Kroon en op Texel onder de loep te nemen.”

Lijklema heeft op Texel eerste gekeken naar de grootste parkeerplaatsen en daken. “Het is complex, vertelt hij. “De grootste parkeerplaats, bij strandpaviljoen Paal 17, ligt in een gebied van Staatsbosbeheer. Belangrijk is dat de zonnepanelen passen in het landschap. Daarbij moet op de parkeerplaats eerst een constructie voor de panelen gebouwd worden en dat maakt het kostbaar. Bovendien moet het bestemmingsplan gewijzigd worden, omdat je in een Texels natuurgebied niet mag bouwen zonder toestemming van de gemeenteraad. Bij daken loop je soms weer tegen andere zaken aan. Vlak bij Paal 17 ligt Ecomare, met een van de grootste daken van Texel. Maar het dak is oud, de vraag is of daar wel panelen op kunnen. Ook het financieringsmodel moet nog nader worden uitgewerkt.”

Maximaal lokaal eigendom

Ondanks de complexiteit zijn Van Berkel en Lijklema overtuigd van nut en noodzaak van zon op daken en parkeerplaatsen. “Ieder paneel dat je daar neerlegt hoeft niet in het landschap”, aldus Van Berkel. Ook zijn de mensen die Lijklema benadert enthousiast. “Iedereen die we tot nu toe gesproken hebben, wil meewerken. Zo hebben we naast Paal 17 en Ecomare ook het opstelterrein bij de veerhaven op het oog. Toen we contact opnamen met veerdienst Teso, zeiden ze: ‘We zijn dat al aan het onderzoeken.’ We hebben ze onder meer gewezen op de mogelijkheden van lokaal eigendom. Het was goed om daarover van gedachten te wisselen.”

Lokaal eigendom is een belangrijk speerpunt van de Participatiecoalitie. Minimaal 50% lokaal eigendom is het streven. “Punt is dat bij de ene parkeerplaats omwonenden wel kunnen participeren en bij de ander niet, omdat die in volle eigendom is van één persoon”, legt Van Berkel uit. “We willen daarom overal waar het wel kan, zorgen dat het lokaal eigendom maximaal is. Iedereen moet de mogelijkheid hebben om te participeren, ook mensen met een kleine beurs. Daarvoor hebben we een handreiking met goede voorbeelden geschreven en zijn we met overheden in overleg.”

Profiteren van de datacenters

Op andere plekken in de Kop van Noord-Holland worden ook locaties onderzocht. “In Den Helder wordt gekeken naar de mogelijkheden bij de luchthaven en het marineterrein”, aldus Van Berkel. “En bij twee bedrijventerreinen in Schagen wordt gekeken naar zon op dak, al is de netcapaciteit daar wel een beperkende factor. In Hollands Kroon zijn we bezig met de grote techbedrijven. We hebben ze gezegd: ‘Dit is een kans. Als jullie zonnepanelen installeren en je doet het participatief, dan kunnen de bewoners voor het eerst rechtstreeks profiteren van de grote datacenters.’ En in Schagen zijn we bezig met parkeerplaatsen van de gemeente. Alleen is ook daar de netcapaciteit nog niet toereikend.”

De vraag bij zonnepanelen op parkeerplaatsen is hoe ze ingepast kunnen worden in het landschap, bijvoorbeeld in de duinen. Van Berkel antwoordt: “De Natuur- en Milieufederatie heeft een handreiking geschreven over hoe je natuurinclusieve zonneweides kunt aanleggen. Die principes kun je ook op parkeerplaatsen toepassen. Daarbij is mijn mening: Een plak asfalt ligt er al, de natuurwaarde daarvan mag iedereen zelf scoren. Feit is dat een overdekte parkeerplaats niet veel belastender is. Integendeel, je zou kunnen kijken hoe je er de ecologische waarde kunt versterken, niet alleen ter plekke, maar bijvoorbeeld ook door de baten deels te gebruiken voor investeringen in natuurwaarden in het gebied eromheen.”

Activering van de regio 

Langzaam komen de meest geschikte plekken voor zon op daken en parkeerplaatsen in de Kop van Noord-Holland dus in beeld. Nu moet de lokale participatie voor de projecten op gang komen. Lijklema is optimistisch over de aangedragen kansrijke projecten: “Veel mensen zien zon op daken en parkeerplaatsen als de beste landschappelijke optie. Afhankelijk van de eigenaren, bestemmingsplannen en financiering denken we een aantal projecten binnen een paar jaar te realiseren. Het resultaat van ieder gerealiseerd project is daarbij meer dan alleen een aantal KwH – het levert kennisdeling, participatie en activering van de regio op.”

Voor de handreiking ‘Lokaal eigendom’ van de Participatiecoalitie’, klik hier.