Buitendijks Plan combineert natuur, recreatie en duurzame energie

Een natuureiland, vier zonne-atollen, een vismigratierivier en vooroevers tegen de dijk – dat is Buitendijks Plan in steekwoorden. Kor Buitendijk ontwikkelde het als alternatief voor de windturbines die hij op de kaart van zijn woonomgeving in de kop van Noord-Holland zag verschijnen. Inmiddels is het plan, een combinatie van natuurontwikkeling, opwek van duurzame energie en recreatie in de Wieringerhoek, opgenomen in de RES 1.0. “We moeten het alleen doen, als we kunnen waarmaken dat het goed is voor de natuur.”

Buitendijk had eerder al nagedacht over een alternatief voor windturbines op land. Toen hij zag dat de turbines waren ingetekend op de zoekgebiedenkaart, heeft hij het idee opnieuw opgepakt. “Bewonersorganisaties in Noord-Holland waren ook tegen de windturbines. Ze zijn te dicht bij de huizen ingetekend, ook bij mijn huis, en gaan dus overlast geven. Toen heb ik gezegd: Ik ga de opgave realiseren zonder windturbines op land, want daar is geen draagvlak voor. Waar wel draagvlak voor is, is grootschalige opwek van zonne-energie en dan bij voorkeur op het water. Mijn vraag was: Kun je opwek van zonne-energie combineren met natuurontwikkeling en recreatie?” 

Integrale aanpak

Na een jaar had Buitendijk zijn plan in hoofdlijnen klaar. Belangrijk in het plan is dat in totaal zo’n 4200 hectare ondiepe waterzones met water- en moerasplanten en zandige gedeelten worden gecreëerd, als rust- en foerageergebied voor vogels. “De Wieringerhoek heeft nu een lelijke harde dijk, een soort badkuiprand, waardoor het IJsselmeer daar een waterplas is waarin de ecologie niet goed tot ontwikkeling kan komen”, zegt Buitendijk. “Door langs de elf kilometer lange Wieringermeerdijk tussen Medemblik en Den Oever natuurlijke oevers te maken, met een geleidelijke overgang van land naar ondiep water, gaat de kwaliteit van het water vooruit. Daardoor ontstaat er meer ruimte voor waterplanten en voor jonge vissen om op te groeien. Zo verbetert ook de voedselgelegenheid voor vogels.”

In het plan staan verder op één kilometer afstand van de huidige oever vijf eilanden ingetekend, één als natuureiland en vier als ‘zonne-atollen’. “De atollen zijn ringdijken van zand met daarbinnen ondiep water waarin zonnepanelen geplaatst worden. De panelen zijn tweezijdig zodat ook de weerkaatsing van de zon op het water voor opbrengst zorgt. Zo kan in potentie 1,6 TWh aan duurzame energie worden opgewekt. Daarbij wordt maar de helft van het wateroppervlak binnen de atollen gebruikt voor panelen. Omdat het water in de atollen ondiep is, komt er voldoende licht op de bodem voor plantengroei. Bovendien staan de zonne-atollen in open verbinding met het IJsselmeer, zodat het waterpeil kan meebewegen en vissen in en uit kunnen zwemmen.”

Achter de atollen ontstaan verder nieuwe vaargebieden en plekken voor watersporters om te ankeren. Langs de kust op de dijk kan en een strook van tachtig meter breed opnieuw gericht worden, met een fietspad van Medemblik naar Den Oever. “Zo ontstaat een kuststrook die mensen eindelijk leuk gaan vinden”, aldus Buitendijk. “Door de integrale aanpak combineren we natuurontwikkeling, energieopwekking en recreatieve mogelijkheden. Die combinatie maakt het tot een uniek plan.”

Het Buitendijks Plan – Met aan de noordzijde het natuureiland en langs de kust van de Wieringermeerdijk vier zonne-atollen. De zwarte stippen zijn windturbines van het windpark Wieringermeer en van het windpark Fryslân lands de Afsluitdijk.

Wetenschappelijke onderbouwing

De provincie en de gemeenten Medemblik en Hollands Kroon wilden een wetenschappelijke onderbouwing zien van de ecologische effecten van Buitendijks Plan. Zij gaven de opdracht aan twee bureaus voor ecologie en waterkwaliteit, Deltares en Waardenburg, om samen het plan te onderzoeken. “Oktober vorig jaar verscheen hun rapport. De titel ‘Zonne-atollen geven ruimte aan natuur en duurzame energie’ zegt genoeg. Het onderschrijft de gedachte dat natuur goed kan samengaan met opwek van zonne-energie op water.  Vanaf dat moment kwam er steun voor het plan in de RES-organisatie. Ook de natuurorganisaties vonden het toen een interessant plan. Later sloeg dat om. Het IJsselmeer is een Natura2000-gebied en daar moet je vanaf blijven, vinden ze nu.” 

Steun voor plan

Aanvankelijk had Buitendijk weinig medestanders in het RES-proces. “Ik heb me echt moeten invechten. Ik begrijp het wel, het plan is heel nieuw. Daarbij vind ik de RES-organisatie heel dapper om het proces bottom up te willen voeren. Het is lastig voor gemeenten om dit te organiseren, bewoners komen niet snel uit hun stoel. Ik constateerde wel dat een aantal gemeenten weinig had gedaan om mensen uit te nodigen mee te praten in de ateliers. De bewonersorganisaties hebben zelf flyers gemaakt en huis aan huis verspreid in de kop van Noord-Holland, met de oproep naar de ateliers te komen. Participatie is de enige weg, dus dat moeten we veel meer organiseren.” 

Inmiddels heeft Buitendijk meer medestanders in het RES-proces. “Bewonersorganisaties steunen het plan. De Provincie en de colleges van Medemblik en Hollands Kroon zeggen: We gaan het doen. Ze zijn bereid medewerking te verlenen aan het doorlopen van de planologische en natuurvergunningenprocedures. Het plan is opgenomen in de RES 1.0. En er is steun van het Ministerie van Economische Zaken. Dat blijkt uit de ‘Routekaart zon op water’ die kansen en risico’s beschrijft van zonnepanelen op en in het water.” 

Beginnen met één atol

Als de RES 1.0 en daarmee het Buitendijks Plan in juni 2021 wordt vastgesteld door de raden, moet er nog veel gebeuren voor het tot uitvoering kan komen. “Maar er ligt dan wel een uitgewerkt plan dat bestuurlijk draagvlak heeft. Het plan kan na vaststelling worden ontwikkeld en aangelegd door private partijen. Met slechts een beperkte financiële bijdrage van het Rijk voor de natuurontwikkeling kunnen we het plan realiseren met de opbrengst van de zonne-energie.” 

Omdat het een nieuw plan is dat nergens nog is toegepast, stelt Buitendijk voor met de aanleg van één atol te beginnen. “We laten de resultaten onafhankelijk onderzoeken om ervan te leren”, besluit Buitendijk. “En zo nodig passen we het plan aan, voor we doorgaan met de volgende fase.”

Lees meer over Buitendijks Plan.

Deel deze informatie:
Naar bovenNaar boven
Snel naar NH Zuid
Snel naar NH Zuid